Gaizki interpretaturiko mitoak eta azterketak

Hobetu egiten al du libidoa?

 Txokolate bero bat hartzeak balio al du afrodisiako natural gisa? Aztekek libidoa hobetzeko erabiltzen zuten, sinetsita baitzeuden afrodisiakoa zela. Eta badakigu XVII. mendean Europan ere osasun arloko profesional askok sinesten zutela txokolatearen ustezko ahalmen afrodisiakoan. Baina aztekak eta Europako mediku haiek oker zebiltzan.

Elikadura arloko Segurtasunaren Europako Agentziak (EFSA) ez zuen froga zientifikorik aurkitu txokolateak edo haren osagaiek gogo-aldarteak hobetzen dituztela esateko, ezta libidoa eta sexu osasuna ere. Uste horren atzean, segur aski, txokolatearen zapore bikaina eta ahogozoa egongo dira.

Egiaz, txokolate asko hartzeak baliteke epe luzera kalte egitea gure sexu osasunari, azken batean kaloria dentsitate handiko elikagaia baita. Txokolatea maiz janez gero, areagotu egingo da gizentzeko arriskua eta 2 motako diabetesa izatekoa, eta bi gaitz horiek sexu osasuna okertzea dakarte. 2010. urtean British Medical Journal aldizkarian agertu zen ikerlan bat harago joan zen: baieztatu zuen osasun ona duen norbaitek bi aldiz aukera gehiago dituela sexuarekin interesa izateko osasun txarra duen norbaitek baino.

Txokolatearen ezaugarri zalantzazko batzuk

Aztekek naturaz gaindiko ezaugarriak aitortzen zizkioten txokolateari eta erlijio ospakizunetan erabiltzen zuten; gaur egun, berriz, herdoilaren aurka egiteko gaitasuna aitortzen diote askok, eta badira bizi estilo on baten ordezko gisa erabiltzen dutenak ere. Dena dela, merezi du ezaugarri horiek guztiak egiazkoak ote diren galdetzea.

Zenbait azterlanek ikusi dute txokolate beltza jatea onuragarria izan daitekeela (katilu batean gutxiago edo gehiago egongo da, erabili den kantitatearen arabera), baina horien emaitzak ez dira erabatekoak. Onura horietako bat arteria tentsioa zertxobait apaltzea izan daiteke.

Gai horren inguruko azken berrikusketa zientifikoa Dariush Mozaffarian doktoreak egina da, Harvardeko Unibertsitateko Nutrizio Saileko kideak. Nutrizioaren arloan munduan dagoen aditurik handienetakoa da Mozaffarian, eta bihotz-hodien osasunean eragina duten hainbat elikagairen inguruko ikerketa zorrotza egin du berriki. Circulation aldizkarian argitaratu zuten ikerlan hori, eta hor esaten da kakaoak edo txokolateak eragin ditzaketen ustezko onurak txikiak direla. Oroitarazten du heterogeneotasun handia dagoela eskura dauden ikerlanen artean; haren esanetan, oraindik ez dago epe luzera egindako ikerlanik (beharrezkoak dira atariko ikerlanen aurkikuntzak berresteko), eta ez dakigu ba ote dagoen erantzun-dosirik (zenbat eta kakao gehiago, onurak ere gehiago?). Laburbilduz, azaltzen du oso gai eztabaidatua dela eta zalantza gehiegi daudela.

Txokolatearen inguruko azterlanak gaizki interpretatzen direnean

 

Txokolatea eta Nobel saria: harremana bai, kausalitaterik ez

Duela urte batzuk, azterlan bat egin zuten jakiteko ea bazegoen loturarik herrialde bateko txokolate kontsumoaren eta herrialde horrek irabazitako Nobel sarien artean. Zehazki, ikusi zuten Suitzak, Austriak, Danimarkak eta Norvegiak, adibidez (txokolate gehiago jaten da herrialde horretan), Nobel sari gehiago dituztela.

Komunikabide askok nabarmendu zituzten lan horren emaitzak eta arrakasta akademiko eta intelektualarekin lotu zuten txokolatea, baina azterlanaren egileek eurek zehaztu zuten haiek hauxe frogatu nahi zutela: harremana izateak ez duela esan nahi kausalitaterik dagoenik. Hau da, txokolateak eta Nobel sariek badute harremana, baina bat ez da bestearen arrazoia edo kausa. Eta harreman horrek badu azalpena: maila sozioekonomiko eta kultural handiko herrialdeetan, non bategatik edo besteagatik txokolate gehiago jaten den, logikoa da Nobel sari gehiago lortzeko aukera izatea.

Txokolatea, energia dentsitatea eta gizentasuna

Nobel sarien adibidearekin gertatzen den bezala, txokolatea eta gizentasuna lotzen dituzten zenbait ikerlan ere oker interpretatu izan dira.

Horrela, 2014. urteko otsailean argitaratu zen ikerlan batek lotura antzeman zuen txokolate kontsumoaren eta gizentasun tasa txikiagoen artean. Ikerlan hark ez zuen frogatu txokolatea jateak eragiten zuela gehiegizko pisuan zifra txikiagoak agertzea, baina komunikabide askok gaizki interpretatu zituzten emaitzak eta neurriz kanpoko ondorioak atera zituzten.

Gertaera horrek, izan ere, azalpen asko izan ditzake, eta zori kontua ere izaten da (ez gutxitan, gainera). Azalpen horietako bat hauxe da: gizentasunik ez duten haurren gurasoek txokolate gehiago jaten uzten diete haurrei, ez dutelako zertan kezkatu haien osasunagatik. Izan liteke, halaber, haur argalen gurasoek txokolate gehiago jartzea haien eskura, gizendu daitezen hain zuzen. Edo, Nobel sariekin gertatzen den bezala, baliteke maila sozioekonomiko hobea duten familiek txokolate gehiago izatea etxean (maila sozioekonomiko ona eta gizentasun tasa txikiagoak izatea elkarri lotuta agertu ohi dira).

Begi bistako kontua da txokolatea energia dentsitate handiko elikagaia dela, hau da, kaloria asko ematen dituela bolumen gutxian. Eta gauza jakina eta frogatua da energia dentsitate handia duten elikagaiak maiz jateak (fruitu lehorrak salbu) epe luzera handitu egiten duela gizentasun arriskua. Gizentasunari aurre hartzeko eta hori tratatzeko moduei buruz Espainian adostu zuten dokumentuan (2012. urtean argitaratu zen), ondorioztatu zuten energia dentsitate handiko dieta ereduek lagundu egin dezaketela helduek pisua har dezaten. Eta adierazi zuten pisu igoerari aurrea hartzeko modu bat izan daitekeela energia dentsitate txikia duten elikagaiak jatea.

Elikagai batek 225-275 kilokaloria baditu 100 gramo bakoitzeko, gizentasun arriskua handitu egiten duela jotzen da. Bai txokolate beltzak eta bai txokolate esnedunak bikoiztu egiten dute zifra hori.