Garapen kognitiboa bultzatzeko gurasoen eta seme-alaben arteko interakzio egoki hutsa ez da nahikoa, beharrezkoa da familiako giro emozionala kalitatekoa izatea, familia ingurunearen kalitateak lehen haurtzaroko garapen kognitiboan duen eragina aztertu duen ikerketa baten arabera.
Haurren garapenaren lehen urteen garapen kognitibo, pertsonal, emozional eta sozioafektiboan gehien eragiten duen alderdietako bat familia da. Familiaren eragina hainbat urtean luzatzen da, baina lehenbiziko urte horietan funtsezkoa da. Familia taldea da haurrari maitasun, aintzatespen, onarpen edo gutxiespen, arrakasta edo porrot seinale guztiak ematen dizkiona.
Lortutako emaitzek agerian utzi dute gurasoen eta seme-alaben artean kalitate handiko elkarrekintza sozioemozionala duten familiak direla aldi berean garapen kognitibo eta linguistikoa estimulatzeko gaitasun handiena dutenak.
Gurasoek seme-alaben garapena bultzatzeko asmoarekin lotutako prozesua da aldamiatzea, haurren gaitasunen zertxobait gainetik dauden jarduera edo eginkizunak ezartzen dizkiete gurasoek, betiere haurrari frustraziorik eragin gabe. Gidari bihurtzen dira gurasoak jarduera egiten lagunduta eta haurraren jakintza osatuz eta barneratuz doan neurrian, gurasoak urrundu egiten dira. Neuronen arteko konexioak estimulatzea lortzen dute gurasoek modu honetan eta, horrenbestez, haurraren garapen kognitiboa aktibatzea.
Garapen kognitiboa behar bezala sustatzeko ez da nahikoa prozesua abian jartzea, baizik eta prozesuak kalitate oneko interakzio sozioemozionalarekin lotuta egon behar du nahitaez: autonomia eta autoestimuaren sustapenarekin, giro afektibo positiboarekin eta atxikimendu seguru bat ezartzearekin.
Lehensemeak/lehenalabak gurasoen baliabide ekonomikoen eta gurasoek haiekin pasatzen duten denboraren esklusibitatea balia ditzaketeela egiaztatu da, betiere familia-ingurunea kalitatekoa bada garapena estimulatzeko. Horretaz gain, familia horietan guztietan etxean bertan bigarren hizkuntza bat erabiltzearekin osatzen da estimulazioaren aberastasuna.
Ikerketa luzea
Bi urteko haurren familia ingurunearen kalitatea eta faktore soziodemografikoak ebaluatu ditu ikerketa honek eta aztertu du nola eragiten duten garapen kognitiboan lau urte dituztenean. INMA proiektuko Gipuzkoako 295 haurren populazio kohorte bat eta haien familiak hartu dute parte ikerketan.
Familia ingurunea ebaluatzeko eta informazioa eskuratzeko etxez etxeko bisitak egin ziren: zuzenean behatu ziren seme-alabekiko elkarrekintzak eta ingurunearen kalitatea. Horretaz gain, gurasoek galdetegiak bete zituzten eta elkarrizketa bana egin zitzaien. Ingurune fisikoaren kalitatearen eta estimulazio kognitiboaren inguruko informazioa ere batu zen: zenbat ipuin eta puzzle zegoen etxean, afektibitate adierazpenen kalitatea, gaizki ahoskatutako hitzak zuzentzen ziren, eta abar.
Ondoren, umeek lau urte bete zituztenean garapen kognitiboa bakarka ebaluatu zitzaien. Haurraren zenbait gaitasun neurtu dira: hitzezko gaitasuna, pertzepzio eta manipulazio gaitasuna, zenbakizko gaitasuna, memoria-gaitasuna eta gaitasun orokor kognitiboa. Horretarako, garapen kognitiboa zenbait azpieskalaren batura gisa ebaluatzen duen tresna bat erabili zen.
Lortutako emaitzak gidari izan daitezke haurren garapen kognitiboaren sustapena sendotzen duten hazkuntza-programak sortzeko. Gainera, familien populazio orokorrari informazio hau helarazteak lagungarria izan daiteke seme-alaben garapen intelektualean familiek duten eragin aukeraren kontzientzia har dezaten.
Iturria: UPV/EHU prentsa bulegoa: Familia-ingurunea, lehen urteetako garapen kognitiboaren iragarle.
Erreferentzia bibliografikoa: Family context and cognitive development in early childhood: A longitudinal studyIntelligence”. Vol. 65. November-December 2017. Pages 11-22DOI: https://doi.org/10.1016/j.intell.2017.09.006