Psikoteknikoak: Azukrea, janarien barruan ezkutuan
Déborah García Bello Aste honetan bi gauza gertatu zaizkit, eta biek ere zerikusia dute janariek duten azukreak sortzen dituen zalantzekin. Lehenengoa, normalean joaten naizen dendan gertatu zitzaidan. Nire erosketak ordaintzeko kutxako ilaran nengoen zain, eta aurrean nuen andrea niregana bueltatu eta “Zein gozoki dira azukrerik ez dutenak?”. Etiketan bertan erakutsi nion “azukrerik gabe” zeramatela batzuek. “Eta nola dakit benetan ari direla?”. Erantzun nion egiazkoa dela beti etiketetan jartzen dutena, eta berez, gozoki horiek diabetikoek ere jan ditzaketela. Andreak chupachups horietako bat hartu zuen eta eskerrak eman zizkidan. “Fidatu egin beharko, baina batek daki ezkutuan zer daramaten hauek”. Etiketak legez arautuak daudela esan nion. Azkar erantzun nion kontuan sakondu gabe, ikusi nahi nuen filma berehala hastera zihoalako. Antzeko zerbait ere gertatu zitzaidan supermerkatuko jogurten eremuan. Andre batek “Neskato, begiratuko didazu mesedez zeinek ez daukan azukrerik? Ez baitut azukre gabekorik aurkitzen, eta horrelakoak jatekoa agindu dit medikuak”. Andreak jogurt naturalaren osagaien taula erakutsi zidan, eta “Begira, 5.3 g azukre produktuaren 100 g-ko”. Nik esan nion hori ez zela medikuak debekatutako azukrea. “Jogurtaren esneak duen azukrea da hori, eta ez da azukrea arrunta bezalakoa. Begiratu jogurtaren osagaien zerrendan, eta bertan azukrerik azaltzen ez bada, erosi lasai”. Horrela, zerrendako osagaiak irakurri nizkion: esne gaingabetua, esnearen proteinak, laktosa, eta esne-hartzigarria. “Ikusten duzu? Ez da inongo azukrerik azaltzen, hau jogurt naturala delako, gaingabetua, eta azukre gehigarririk gabea”. Berak erantzun zidan “Bazuten ba argiago azaltzea”. Ez nion andreari ezer eztabaidatu. 2. irudia: Elikagaien zehaztapenak eta osagaiak jogurt batean. Lagunen artean “azukrea” esaten dugunean, izatez sakarosa izeneko batez ari gara. Janariari botatzen diogun azukrea da sakarosa. Berez, azukre asko daude: laktosa (esnekoa), fruktosa (fruituetakoa eta eztikoa),...
Psicosis: Cinco medidas para hacer una ciudad segura para los niños
En las últimas décadas, los niños y adolescentes han visto como su espacio en las calles se ha reducido a la mínima expresión en favor del automóvil. La cada vez mayor presencia de los vehículos motorizados en las ciudades de todo el mundo, ha hecho que su diseño y planificación se haya supeditado a las necesidades de espacio y circulación de los conductores, en detrimento de no sólo los más jóvenes, sino también de ancianos, minusválidos, ciclistas… Este fenómeno, aunque se ha ido produciendo a lo largo de todo el siglo XX, se ha visto especialmente agravado desde los años 90. No tenemos que ser muy mayores para recordar cómo jugábamos de chicos en la calle, nos movíamos con independencia por nuestro barrio y acudíamos solos al colegio a partir de una edad. Hoy, incluso la posibilidad de que un niño permanezca solo en la acera delante de su casa, puede parecernos impensable en muchos casos. No es sólo cuestión del diseño urbano, por supuesto influyen también otros muchos factores como el aumento de la criminalidad en las calles, la proliferación de formas de ocio más sedentarias (como los videojuegos) o el fomento del sentimiento de individualismo en el ciudadano, que ha mermado considerablemente el sentimiento de comunidad y de “tribu” en los barrios. Pero sin duda, el mayor factor que ha influido en la menor presencia del niño en las calles, ha sido el aumento exponencial de la presencia del automóvil, del tráfico rodado y, por consiguiente, de la inseguridad vial. Por eso, ciudades e instituciones de todo el mundo, comprometidos con la necesidad de recuperar el...
Gidabaimena berritzea: Anatorama: garezurra hiru dimentsiotan
Zientzia kaiera-k idatzia Garezurraren eta giza garunaren sistema eta elementuen xehetasun guztiak ikusteko aukera ematen duen aplikazioa sortu du Jon Jatsu Azkuek: Anatorama. Gorputz atalak ikasi eta ikertzeko zegoen material mugatuari erantzuteko helburua du programak “Bi dimentsiokoa zen geneukan ikonografia guztia: argazkiak, powerpointeko aurkezpenak… Eta horrek askotan zaildu egiten zuen ulermena”, azaldu du UPV/EHUko Neurozientzien Saileko irakasleak. Garezurraren edo garunaren barnean nabigatu eta elementu guztiak bereizi daitezke euskaraz diseinaturiko software honekin. Koloreak eta gardentasuna aldatzen, elementuak kendu, jarri edo nabarmendu daitezke; momentuan ikertu nahi den guneari nagusitasuna emateko. “Disekzio birtual bat da, elementu batzuk kendu eta beste batzuk errazago ikusi ahal izatea da tresna honen filosofia”, gehitu du Azkuek. Duela lau urte hasi ziren anatomiaren inguruan ikertzeko hiru dimentsioko teknikak erabiltzeko aukera aztertzen eta, Azkueren esanetan, oso teknika eraginkorra da, “anatomia hiru dimentsioko zientzia delako”. Medikuntzako bigarren mailako eta Odontologiako ikasleen esku jarri da programa ikasturte honetan, aplikazioak zer-nolako harrera duen eta baliabide eraginkorra den egiaztatzeko, batetik, eta ikasleen feedback zuzena jaso eta horretan oinarrituta, lan egiteko. HELAZ Hezkuntzarako Laguntza Zerbitzuan aurkeztu zen ikasleek Anatorama ebaluatzeko proiektua. Berrikuntza proiektu gisa onartu zen, ikasleen esku jarri eta eraginkortasuna neurtzea ahalbidetu zuena. Ikasleen eta irakasleen erantzun ona bada, eta egin diren lehen galdeketek hori diote, giza anatomiaren gainerako atalak lantzen jarraituko da, baita tresna beste hizkuntzetan eskaini. Aplikazio ugari eskaintzen dizkiete aurrerapen teknologikoek Anatoramari; beste elementuekin konbinatuta, hala nola 3D inprimagailuekin, esaterako. Softwarea erabilita eredu digitala sortu daiteke, aztertu nahi den atala disekzionatu eta hiru dimentsioko inprimagailua baliatuta organo horren maketa fisikoa sortu daiteke...