Psikoteknikoak: Hizkuntzaren moraltasuna, erabaki zure ama-hizkuntzan

Psikoteknikoak: Hizkuntzaren moraltasuna, erabaki zure ama-hizkuntzan

Luis Pastor Hizkuntza koloretan artikuluan erakutsi zen azkenengo urteetan mugimendu neowhorfarra berpiztu dela psikohizkuntzalaritzan. Steven Pinker (1994) ez zetorren bat ikerketa horren ondorioekin eta zentzugabekeria konbentzionaltzat jotzen zituen. Orain ordea, badirudi beste iritzi bat duela eta esaten du ez dela guztiz okerra hizkuntzak pentsamenduan eragina duelako ideia, modu asko baitaude hizkuntzak pentsamenduari eragiteko. Izan ere, jendeak joera handia du behaketa hutsalak baieztapen erradikaltzat hartzeko: adibidez, pentsatu ohi da erabiltzen dugun hizkuntzaren hitzek mugatzen dutela gure mundu-ikuskera (Pinker, 2007). 1. irudia: Steven Pinker psikologo kognitiboa eta hizkuntzalaria. Hainbat ikerketak aztertu dute nola eragiten duen hizkuntzak pentsamenduko zenbait arlotan; bereziki aztertu dute nola eragiten dien hizkuntza jabekuntzak hartzen ditugun erabakiei. Adibidez, galera-egoera baten aurrean erabakiak hartzeko unean ausartagoak gara gure ama-hizkuntzan, bestelako hizkuntzetan baino (Keysar et al. 2012, Costa et al. 2014, Winskel et al. 2016). Hemen erabaki mota bati erreparatuko diogu, erabaki moralei, hain zuzen ere. Marc Hauserren (2006) iritziz, hizkuntzarekin gertatzen den bezala, gaitasun moral batekin jaiotzen gara eta honek ahalbidetzen du sistema moralen garapena. Beste modu batean esanda, hizkuntzak garatzeko softwarerekin jaiotzen garen moduan, sistema moralak garatzeko softwarerekin ere jaiotzen gara. Azken urteetako ikerketek erakutsi dute ama-hizkuntzak eta bigarren hizkuntzak eragin desberdina dutela erabaki moralen aurrean. Costa eta kideek (2014) gaztelania eta ingeles-hiztun elebidunak aztertu zituzten ikusteko ea ama-hizkuntzak edota bigarren hizkuntzak eragina duten erabaki moralak hartzerakoan. Gaztelania-elebidunek ingelesa zuten bigarren hizkuntza moduan, eta ingeles elebidunek aldiz, gaztelania. Esperimentuan, ikertzaileek Tranbia dilemaren bi aldaera aurkezten zieten paper batean idatzita: botoiaren aldaeran, bost gizaki ala gizaki bat salba daitezke botoi bat sakatuz edo ez; zubiaren aldaeran, berriz, bost gizaki ala gizaki bat salba daitezke gizon lodi bat zubitik botaz...
Psicotécnicos: Consejos para prolongar la vida de tus neumáticos

Psicotécnicos: Consejos para prolongar la vida de tus neumáticos

  Como ya sabéis, el único punto de unión entre un vehículo y el suelo son sus neumáticos. Es por ello que debemos prestarles toda la atención que se merecen, ya que serán los cuatro elementos que más garanticen nuestra seguridad. De poco nos servirán un elevado número de sistemas de seguridad como el ABS, el ESP o la frenada autónoma de emergencia si nuestros neumáticos están en malas condiciones. Por desgracia no siempre les cuidamos como deberíamos, revisándolos muy de vez en cuando o solamente cuando lo hacen en el taller. Además de revisiones periódicas, esta serie de consejos ayudarán a cuidar tus neumáticos, que durarán más y en mejores condiciones, lo que aumentará tu seguridad, la de tus ocupantes y la del resto de usuarios de las vías. Vigilar presiones y modificarlas en función de la carga Es imprescindible realizar revisiones periódicas de las presiones de nuestros neumáticos. Todos los turismos llevan escrito en algún punto del coche las presiones correctas según el fabricante, mostrándonos también la presión que debemos darles si viajamos sin carga o si por el contrario viajamos muy cargados. Algunos lugares frecuentes donde encontrar esta información son la tapa del depósito de combustible o en la carrocería quedando visible al abrir alguna de las puertas. Ya sabéis, si circulamos con menos presión de la deseada los neumáticos se desgastarán prematuramente de los laterales, mientras que si ésta es demasiado elevada lo hará por el centro. Realización del equilibrado al cambiar los neumáticos La pérdida del equilibrado suele darse por bruscas irregularidades o algún golpe que deforme la llanta. Estas deformaciones hacen que a cierta velocidad,...
Renovar carné de conducir: ¿Son los SUV los coches menos seguros del mercado?

Renovar carné de conducir: ¿Son los SUV los coches menos seguros del mercado?

    SUV, VUD, todocamino, cross-over, utilitario deportivo, todoterreno ligero… Son muchos los nombres con el que nos solemos referir a este tipo de vehículo que combina elementos de turismo con elementos de todoterreno. Una categoría de coche que a pesar de las prestaciones que ofrece (más encaminado a su uso sobre el asfalto que fuera de él), también presenta características que ponen en duda su seguridad y le han hecho ganarse la fama de “coches poco seguros”. Los SUV (Sport Utility Vehicle en inglés) se han popularizado en los últimos 20 años, sobre todo en Estados Unidos, aunque cada vez es más frecuente verlos en Europa y en España, presentando cuotas de mercado que crecen cada año de forma imparable. A pesar de los esfuerzos de la industria automovilística de lavar su imagen y de tratar de presentarlos como coches cada vez más seguros, lo cierto es que el SUV, por su propia condición de coches grandes, implican riesgos que debes tener en cuenta si estás pensando en comprar uno. 1. Diseño menos seguro de lo que pueda aparecer Lo primero que pensamos cuando nos plantamos ante un SUV en el concesionario, probablemente sea la imagen de robustez y fortaleza que desprende, sobre todo en los modelos más pesados. Sin embargo no es oro todo lo que reluce. Originariamente, los SUVs fueron ideados para tareas exigentes y trabajos intensivos en el campo de la construcción, el transporte, la agricultura…, y no para ser usados por familias y tratar de mantenerlas seguras. Es por ello por lo que fueron diseñados con un chasis de cuerpo separado típico de los...
Gidabaimena berritzea:  Plaketek bidera dezakete minbizi-zelulen kontrako immunoterapia

Gidabaimena berritzea: Plaketek bidera dezakete minbizi-zelulen kontrako immunoterapia

Tumore bat kendu ondoren tumore berriak haz ez daitezen estrategia berri bat probatu dute Estatu Batuetan, plaketak dituena protagonista. Plaketek zaurietan odola koagulatzen laguntzen duten heinean, zauri-guneetarantz jotzeko joera dute, eta hori aprobetxatuz, tumore bat kirurgia bidez kendu eta gero, toki horretan gera daitezkeen minbizi-zelulen aurkako antigorputzak eramateko balio dezakete. Ez hori bakarrik, plaketak odolean dabiltzanez, odolera pasa diren eta metastasia eragin dezaketen minbizi-zelulak ere ezagut ditzakete. Ipar Karolinako Unibertsitateko ikertzaileei bururatu zaie estrategia berria, eta saguetan, behintzat, eraginkorra dela ikusi dute. Saguei plaketak erauzi, laborategian plaketa horiei mintzean antigorputzak erantsi, eta berriz ere saguei sartu dizkiete odolean. Plaketok, tumore kendu berriaren kirurgia-gunera joan eta antigorputzak askatu dituzte, eta ondorioz, gorputzaren erantzun immunea hobetzea lortu dute: minbiziaren berragerpena murriztu da nabarmen. Immunoterapiaren zailtasun handienetakoa ebatzi nahi izan dute horrela: antigorputzak toki egokira bideratzea eta zabaltzen ari diren minbizi-zelula higikorretara iristea. Ikertzaileek argitu nahi izan dute oraingoz saguetan baino ez direla egin probak, eta ikusi beharko dela zer emaitza ematen duten gizakietan. Elhuyar...
Psikoteknikoak: Nanopartikulak ondarea birgaitzeko

Psikoteknikoak: Nanopartikulak ondarea birgaitzeko

Ondare historiko-artistikoa, ondare soziokultural oso garrantzitsua izateaz gainera, aktibo garrantzitsuenetako bat da gaur egun turismoari lotutako industrian. Denboraren poderioz, eta askotariko hondatze-prozesuen eraginez, beharrezkoa izaten da esku hartzea etorkizunean iraun dezan. “Kontserbazio zientifikoaren alorrean, tratamendu berriak ikertzea alor garrantzitsuenetako bat da gaur egun, eta nanopartikulak erabiltzen dira gehien”, azaldu du Ainara Zornoza UPV/EHUko Arkitektura Goi Eskola Teknikoko Fisika Aplikatua I saileko ikertzaileak. Birgaitze arkitektonikoan eta arkeologikoan gaur egun gehien erabiltzen den produktu konbentzionalaren sendotze-gaitasuna ebaluatzeko helburuz, batetik, eta, bestetik, nanoegituretan eta nanopartikuletan oinarritutako produktu berritzaileena ezagutzeko, konparazio-ikerketa bat egin zuten Bizertako Gotorleku Espainiarrean (Tunisia), Bizertako muino baten gailurrean dagoen XVI. mendeko gotorlekuan, Mediterraneoaren arroan arkitekturan asko erabili den harri batean, kalkarenita bioklastikoan. “Harria oso hondatuta dago han, materialaren mineral-konposizioa eta porositatea dela eta, gatz-lainoek eta aurreko birgaitze-lanetan erabilitako mortero desegokiek kaltetu egin baitute”, zehaztu du. Materialaren egoeraren diagnostikoa egindakoan, sendotze-produktuak erabili eta alderatzeari ekin zioten. Lau aztertu zituzten, bai in situ bai laborategian. Etil silikatoa izan zen lehenengoa: “Hori da erabiliena eta sare-formako egitura bat sortzen du, silizearen antzekoa, substratuaren egitura porotsuan”. Bestalde, produktu nanoegituratu bat aztertu zuen, Cadizko Unibertsitatean garatutakoa, eta, aurrekoaren antzeko produktu batekin batera erabilita, hura zartatzea saihesten du (hori da produktu horien muga nagusietako bat). Halaber, nanopartikuletan oinarritutako beste bi produkturekin egin zituzten probak: batetik, silizezko nanopartikulen ur-dispertsio bat (Nano Estel), zeinak silize ez-organikozko gel bat sortzen baitu sistema porotsuaren barruan, eta, bestetik, kaltzio hidroxidozko nanopartikulaz osatutako produktua (Nanorestore®). “Atmosferako karbono dioxidoarekin (CO2) kontaktuan eta hezetasun-egoeretan, erreakzionatu eta kaltzio karbonato bihurtzen da; hau da, jatorrizko  karbonato-harriaren egiturako material bera“, azaldu du ikertzaileak. Produktu bakoitzaren eragina aztertzeko, ezaugarri asko neurtu zituzten: gainazalaren morfologia, mikroskopio elektronikoa erabiliz;...

Uso de cookies

Este sitio web utiliza cookies para que usted tenga la mejor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando su consentimiento para la aceptación de las mencionadas cookies y la aceptación de nuestra política de cookies, pinche el enlace para mayor información.plugin cookies

ACEPTAR
Aviso de cookies